“Cách mạng công nghệ (CMCN) 4.0 sẽ mang lại nhiều thuận lợi, song cũng đặt ra đối với ngành kế toán, kiểm toán không ít thách thức về lao động, tiềm lực tài chính, khả năng kiểm soát các dữ liệu…” – Hội thảo Cách mạng Công nghệ – Thời cơ và thách thức với kế toán thời 4.0.
Các tác động của CMCN 4.0 đối với kế toán
1. Phân tích dữ liệu: Nếu như Excel được sử dụng phổ biến và quen thuộc trước đây thì sự phát triển của công nghệ sẽ tạo ra nhiều công cụ và phần mềm tính toán hiện đại hơn.
2. Quy trình tự động hóa: Đa phần công việc của kế toán viên là những ghi chép đã được chuẩn hóa. Nhưng công nghệ tự động có thể thay thế con người trong nhiều công việc.
3. Công nghệ đám mây: Lưu trữ được thông tin một cách nhanh chóng với khối lượng lớn và không bị giới hạn nhiều về bộ nhớ.
4. Trí thông minh nhân tạo: Trí thông minh nhân tạo có thể xử lý những nghiệp vụ kế toán phức tạp (định giá, lập dự phòng,…). Điều này giúp làm giảm thiểu nhân sự.
5. Công nghệ Blockchain: Liên kết được tất cả dữ liệu của bộ phận Tài chính – Kế toán lại với nhau.
Những thách thức công nghệ với kế toán viên thời 4.0
Vướng mắc trong áp dụng chuẩn mực kế toán, kiểm toán quốc tế
Chuẩn mực kế toán Việt Nam – VAS (gồm 26 chuẩn mực) mặc dù đã được xây dựng theo các chuẩn mực kế toán quốc tế – IAS và phù hợp với đặc điểm nền kinh tế cũng như tình hình DN Việt Nam. Tuy nhiên, giữa VAS và IAS/IFRS (chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế) hiện nay vẫn còn tồn tại một khoảng cách đáng kể, ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình hội nhập của kế toán, kiểm toán Việt Nam.
Các tổ chức có tác động quan trọng đến nền kinh tế thế giới như G20, Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ quốc tế, Hội đồng ổn định tài chính quốc tế và Tổ chức Quốc tế các Ủy ban Chứng khoán đã ủng hộ và hỗ trợ việc áp dụng IFRS trên toàn cầu. Trong khi đó, Việt Nam vẫn là 1 trong 10 nước đứng bên ngoài cam kết này. Do vậy, về lâu dài cần phải thống nhất VAS và IFRS nếu như chúng ta muốn nói chung một ngôn ngữ kế toán với thế giới, thúc đẩy môi trường kinh doanh, tạo dựng niềm tin cho nhà đầu tư…
Thiếu hụt lao động chất lượng cao
Về chất lượng nguồn nhân lực kế toán, kiểm toán của Việt Nam, nhiều ý kiến cho rằng, nguồn nhân lực kế toán, kiểm toán của Việt Nam tuy đã sẵn sàng hội nhập kinh tế nhưng số lượng và chất lượng mang tầm quốc tế vẫn là vấn đề cần cải thiện. Tính đến năm 2016, Việt Nam có khoảng 4 nghìn kế toán viên có chứng chỉ hành nghề (chiếm 2% trong tổng số 196 nghìn kế toán viên, KTV toàn khu vực ASEAN). Như vậy, thực tế cho thấy Việt Nam không chỉ thâm hụt về số lượng, mà còn thâm hụt về chất lượng đội ngũ người làm kế toán, kiểm toán.
Kỹ năng mềm của người lao động còn yếu
Khảo sát của tổ chức tuyển dụng Navigos Search cho thấy, nhu cầu sử dụng ngôn ngữ quốc tế, khả năng làm việc nhóm, khả năng giao tiếp, lối tư duy phản biện – giải quyết vấn đề ngày càng được chú trọng.
Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Viện Khoa học, Lao động và Xã hội, các lao động đã qua đào tạo của Việt Nam mặc dù được đánh giá là nhanh nhẹn, sáng tạo và có thể đáp ứng được nhu cầu,… nhưng lại thiếu và yếu kỹ năng mềm (như làm việc theo nhóm, ngoại ngữ, tư duy phản biện, sáng tạo, tuân thủ công nghệ…), tính tuân thủ kỷ luật chưa nghiêm,..
Cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, bảo mật còn hạn chế
Tại Việt Nam, công tác kế toán hiện nay chủ yếu được thực hiện trên hồ sơ, giấy tờ. Trong khi CMCN 4.0 lại chuyển hóa toàn bộ các dữ liệu đó thành thông tin điện tử, vừa đa dạng, vừa khó nắm bắt, do vậy, về lâu dài nếu kế toán viên không am hiểu về công nghệ, sẽ khó khăn trong thực hiện các phần hành công việc.
Khảo sát thực tế cho thấy, kiến thức, hiểu biết, trình độ ứng dụng công nghệ thông tin của các kế toán viên hiện nay vẫn còn nhiều hạn chế, chưa đồng đều; Công tác đào tạo cũng chỉ mới dừng lại ở việc truyền thụ kiến thức nền, chưa chuyên sâu, đa ngành, nhất là đối với những kiến thức mang tính đặc thù công nghệ, bảo mật và trí tuệ nhân tạo…
Do vậy, để nắm bắt xu hướng công nghệ hiện đại và đáp ứng được những thay đổi này, hơn bao giờ hết, kế toán cần phát huy khả năng của họ trên vai trò là những chuyên gia cố vấn về tài chính đáng tin cậy.
