Tài sản cố định là tư liệu sản xuất chuyên dùng trong sản xuất kinh doanh, có giá trị lớn và dùng được vào nhiều chu kì sản xuất. Những tài sản này thường có mức độ hao mòn nhất định, vì thế cần phải tính toán và xác định rõ mức khấu hao tài sản cố định để không làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp.
I. Trích khấu hao tài sản cố định là gì?
1. Định nghĩa
Trích khấu hao là việc định giá, tính toán, phân bổ một cách có hệ thống giá trị của tài sản do sự hao mòn tài sản sau một khoảng thời gian sử dụng. Khấu hao tài sản cố định (TSCĐ) được tính vào chi phí sản xuất kinh doanh trong suốt thời gian sử dụng tài sản cố định. Khấu hao tài sản cố định liên quan đến việc hao mòn tài sản, đó là sự giảm dần về giá trị và giá trị sử dụng do tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh, do hao mòn tự nhiên hoặc do tiến bộ khoa học công nghệ.
2. Các phương pháp trích khấu hao tài sản cố định
Các phương pháp trích khấu hao được quy định bởi Điều 13 Thông tư 45/2013/TT-BTC và được hướng dẫn cụ thể tại Phụ lục 2 Thông tư 45/2013/TT-BTC kèm theo thông tư có 3 phương pháp trích khấu hao:
- Khấu hao đường thẳng
- Khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh
- Khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm
Cùng tìm hiểu nội dung và điều kiện áp dụng của từng phương pháp ngay sau đây
II. Phương pháp trích khấu hao đường thẳng
1. Định nghĩa
Khấu hao đường thẳng là phương pháp trích khấu hao theo mắc tính ổn định từng năm vào chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp của TSCĐ tham gia vào hoạt động kinh doanh. Hiểu theo cách khác thì đây là phương pháp mà mức khấu hao hàng năm không thay đổi trong suốt thời gian khấu hao của TSCĐ.
2. Đối tượng áp dụng
Phương pháp này thường được áp dụng cho những TSCĐ được trích khấu hao nhanh như máy móc, thiết bị, dụng cụ làm việc đo lường, thí nghiệm, thiết bị và phương tiện vận tải, dụng cụ quản lý, gia súc/gia cầm, vườn cây lâu năm…
3. Cách xác định mức khấu hao tài sản cố định
Doanh nghiệp cần xác định thời gian khấu hao của TSCĐ theo quy định tại Thông tư số 45/2013/TT-BTC của Bộ Tài chính. Sau đó, xác định mức khấu hao trung bình năm, tháng và năm cuối cùng của TSCĐ theo công thức sau:
Lưu ý: Trong tường hợp thời gian trích khấu hao hay nguyên giá tài sản cố định thay đổi thì doanh nghiệp phải xác định lại mức trích khấu hao trung bình của TSCĐ theo 1 trong 2 công thức sau:
III. Phương pháp trích khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh
1. Điều kiện áp dụng
TSCĐ tham gia vào hoạt động kinh doanh được trích khấu hao theo phương pháp số dư giảm dần có điều chỉnh phải thỏa mãn đồng thời các điều kiện sau:
- Là tài sản cố định đầu tư mới (chưa qua sử dụng)
- Là các loại máy móc, thiết bị; dụng cụ làm việc đo lường, thí nghiệm.
Phương pháp số dư giảm dần có điều chỉnh (phương pháp khấu hao nhanh) áp dụng đối với các doanh nghiệp thuộc các lĩnh vực có công nghệ đòi hỏi phải thay đổi, phát triển nhanh và hoạt động có hiệu quả kinh tế cao. Khi trích khấu hao nhanh phải thỏa mãn các điều kiện sau:
- Mức trích khấu hao tối đa không quá 2 lần mức khấu hao xác định theo phương pháp đường thẳng để nhanh chóng đổi mới công nghệ.
- Khi thực hiện trích khấu hao nhanh, doanh nghiệp phải đảm bảo kinh doanh có lãi.
- Nếu trích khấu hao nhanh vượt 2 lần mức quy định tại khung thời gian sử dụng tài sản cố định nêu tại Phụ lục 1 kèm theo Thông tư 45/2013/TT-BTC thì phần trích vượt mức khấu hao nhanh (quá 2 lần) không được tính vào chi phí được trừ khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp trong kỳ.
2. Cách xác định mức khấu hao tài sản cố định
Sau khi xác định thời gian khấu hao của TSCĐ, doanh nghiệp thực hiện trích khấu hao TSCĐ theo những trường hợp sau đây:
a) Mức trích khấu hao năm của TSCĐ trong các năm đầu
Trong đó, hệ số điều chỉnh được xác định theo thời gian trích khấu hao của tài sản cố định quy định như sau:
b) Mức trích khấu hao năm của TSCĐ trong những năm cuối
Khi mức khấu hao năm n (năm tính giá trị khấu hao) < Giá trị còn lại cuối năm n-1 (đầu năm n) / số năm sử dụng còn lại thì kể từ năm đó (năm n trở đi) mức khấu hao được tính bằng giá trị còn lại cuối năm n-1 (đầu năm n) chia cho số năm sử dụng còn lại.
c) Mức trích khấu hao hàng tháng của TSCĐ
Cách xác định mức trích khấu hao như sau:
IV. Phương pháp trích khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm
1. Điều kiện áp dụng phương pháp
TSCĐ tham gia vào hoạt động kinh doanh được trích khấu hao theo phương pháp này là các loại máy móc, thiết bị thỏa mãn đồng thời các điều kiện sau:
- Trực tiếp liên quan đến việc sản xuất sản phẩm;
- Xác định được tổng số lượng, khối lượng sản phẩm sản xuất theo công suất thiết kế của tài sản cố định;
- Công suất sử dụng thực tế bình quân tháng trong năm tài chính không thấp hơn 100% công suất thiết kế.
2. Cách xác định mức khấu hao tài sản cố định
a) Xác định mức trích khấu hao trong tháng của TSCĐ:
Trong đó:
b) Xác định mức trích khấu hao trong năm của TSCĐ
Xác định theo 2 cách:
Cách 1:
Cách 2: 
>> Cách hạch toán tài sản cố định thuê tài chính
>> Thủ tục và cách hạch toán thanh lý, nhượng bán tài sản cố định hữu hình
