Báo cáo tài chính là sản phẩm của kế toán tài chính, là đầu ra của hệ thống thông tin kế toán. Việc xác định các yếu tố ảnh hưởng đến báo cáo tài chính là điều bắt buộc đối với người làm kế toán, thiết lập báo cáo tài chính…
Thực tiễn cho thấy, có nhiều yếu tố tác động đến báo cáo tài chính, tuy nhiên, trong quá trình thực hiện báo cáo tài chính có thể nhận thấy rõ nét nhất 5 yếu tố cơ bản là: Kinh tế, chính trị, pháp lý, văn hóa và toàn cầu hóa.
Kinh tế
Sự phát triển của kế toán là một quá trình phụ thuộc vào báo cáo tài chính và đan xen với phát triển kinh tế. Nói cách khác, môi trường kinh tế có ảnh hưởng quan trọng đối với sự phát triển của kế toán. Các yếu tố đặc trưng của một nền kinh tế, như cơ chế quản lý, hình thức sở hữu chủ đạo, định hướng phát triển, đặc điểm sản xuất kinh doanh, quy mô, đặc điểm của thị trường hàng hoá…
Cùng với đó là hình thức kinh doanh chiếm ưu thế và phổ biến trong hoạt động của các doanh nghiệp, sẽ tác động đến các chính sách kế toán và đối tượng kế toán, nhằm làm tương thích với bản chất các quan hệ kinh tế, đáp ứng yêu cầu ghi nhận, xử lý và cung cấp thông tin. Bên cạnh đó, nguồn cung ứng tài chính sẽ quyết định đối tượng chủ yếu sử dụng thông tin tài chính và do vậy, quyết định đặc điểm của thông tin tài chính được cung cấp.
Chính trị
Hệ thống chính trị xác định cơ chế kinh tế của một quốc gia, và vì vậy, xác định mô hình kế toán và báo cáo tài chính. Một hệ thống kế toán có ích cho nền kinh tế quản lý tập trung phải khác với hệ thống kế toán tối ưu cho một nền kinh tế thị trường. Nhân tố này còn được đề cập dạng các thể chế chính trị trong đó Nhà nước can thiệp nhiều hay ít vào nền kinh tế.
Hệ thống chính trị cũng phát triển ra bên ngoài và du nhập các chuẩn mực và thông lệ kế toán. Chẳng hạn như việc nước Đức đã sử dụng chính trị để ảnh hưởng đến kế toán tại Nhật Bản và Thụy Điển.
Pháp lý
Môi trường pháp lý có tác động mạnh mẽ đến hệ thống kế toán và báo cáo tài chính tại các quốc gia. Các nhân tố chủ yếu của môi trường pháp lý tác động đến hệ thống kế toán bao gồm: hệ thống pháp luật; vai trò của Nhà nước và tổ chức nghề nghiệp; và pháp luật về thuế.
Điển luật là hệ thống pháp luật có nền tảng từ hệ thống pháp luật của Pháp, Đức, hiện được sử dụng rộng rãi tại nhiều quốc gia trên thế giới. Đặc điểm của nó là sử dụng luật thành văn, dưới dạng các văn bản quy phạm pháp luật. Trong lĩnh vực kế toán, việc soạn thảo và trình bày báo cáo tài chính được quy định chi tiết trong các đạo luật, thường là Luật Công ty hay Luật Thương mại.
Văn hóa
Hofstede (1984) đã đưa ra 5 yếu tố văn hóa quan trọng để giải thích sự tương đồng và khác biệt về văn hóa giữa các quốc gia trên thế giới, bao gồm: chủ nghĩa cá nhân (Individualism – Idv); khoảng cách quyền lực (Power distance Pd); sự tránh né những vấn đề chưa rõ ràng (Uncertainty avoidance – Uav); nam tính (Masculinity – Mas) và định hướng dài hạn (Long-term orientation – Lto).
Trên cơ sở đó, Gray (1988) đã đưa ra bốn giá trị kế toán có liên quan đến năm yếu tố báo cáo tài chính trên, bao gồm: phát triển nghề nghiệp và kiểm soát theo luật định; thống nhất và linh hoạt; thận trọng và lạc quan; bảo mật và công khai.
Toàn cầu hóa
Quá trình hòa hợp khu vực và quốc tế trong những năm gần đây cũng có những tác động đáng kể đến hệ thống kế toán và báo cáo tài chính của các quốc gia. Kết quả của tiến trình toàn cầu hóa là sự gia tăng tính phụ thuộc của các quốc gia trong các luồng đầu tư và thương mại quốc tế, các quyết định về phân bổ nguồn lực, giá cả, các giao dịch quốc tế.
Quá trình toàn cầu đã dẫn đến nhu cầu phải có một tiêu chuẩn thống nhất trình bày và công bố thông tin về báo cáo tài chính. Kết quả tất yếu của yêu cầu này là quá trình hòa hợp và hội tụ kế toán giữa các quốc gia trên thế giới.
Theo Tạp chí Tài chính
Xem thêm:
Hướng dẫn thủ tục thanh lý nhượng bán tài sản cố định
Quy định về các khoản chi phí được tính vào chi phúc lợi cho nhân viên
Bí quyết hạch toán và xử lý khoản nợ phải thu khó đòi
