Cụm từ “Công nghệ Blockchain” vẫn luôn nhận được sự quan tâm mạnh mẽ từ mọi người. Đây được coi là chìa khóa thành công cho việc chuyển đổi số và xây dựng nền tảng công nghệ thông tin trong thời đại công nghệ 4.0. Vậy công nghệ Blockchain là gì? Ứng dụng của công nghệ này vào đời sống và kinh tế ra sao? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những kiến thức cơ bản nhất về công nghệ Blockchain (Công nghệ chuỗi khối).
1. Blockchain là gì?
“Block” là khối, “chain” là mắt xích. Hiểu một cách đơn giản Blockchain là công nghệ lưu trữ và truyền tải thông tin bằng các khối được liên kết theo hệ thống mắt xích với nhau và không ngừng mở rộng theo thời gian. Mỗi khối chứa đựng các thông tin về thời gian khởi tạo và liên kết với khối liền kề với nó.
Như vậy, Blockchain là một công nghệ cho phép truyển tải dữ liệu một cách an toàn, bảo mật dựa vào hệ thống mã hóa vô cùng phức tạp.
2. Lịch sử hình thành Blockchain
Ý tưởng bắt nguồn cho Blockchain là từ bài toán Các vị tướng Byzantine đó là: Một đạo quân đi chiếm thành và các tướng được chia ở nhiều vị trí khác nhau. Tuy nhiên, có một số tướng trung thành muốn chiếm thành, một số tướng muốn phản bội nên rút binh. Vậy làm sao để các tướng tin tưởng và thống nhất với nhau để cùng chiếm thành. Rất khó để cả hai bên tin tưởng nhau nên cần bên thứ ba để đảm bảo việc chiếm thành được tất cả chấp thuận.
Sau khủng hoảng tài chính năm 2008, ý tưởng về Bitcoin – một đồng tiền phân cấp ngang hàng trên mạng máy tính lần đầu tiên được Satoshi Nakamoto đưa ra, cũng là ứng dụng đầu tiên của Blockchain.
3. Đặc điểm của Blockchain
Không thể làm giả, không thể phá hủy các chuỗi Blockchain: theo như lý thuyết thì chỉ có máy tính lượng tử mới có thể giải mã Blockchain và công nghệ Blockchain biến mất khi không còn Internet trên toàn cầu.
Bất biến: không thể tìm cách sửa được dữ liệu trong Blockchain (có thể sửa nhưng sẽ để lại dấu vết) và sẽ lưu trữ mãi mãi.
Bảo mật: Các thông tin, dữ liệu trong Blockchain được phân tán và an toàn tuyệt đối. Cơ sở dữ liệu được lưu trữ bởi hàng triệu máy tính cùng lúc, không tập trung ở một nơi cụ thể, giúp bất kì ai cũng có thể truy cập xem dữ liệu. Nó rất khó để hacker có thể đột nhập vì chẳng có một phiên bản duy nhất nào của cơ sở dữ liệu tồn tại.
Minh bạch: Ai cũng có thể theo dõi dữ liệu Blockchain đi từ địa chỉ này tới địa chỉ khác và có thể thống kê toàn bộ lịch sử trên địa chỉ đó. Hệ thống sẽ tự động kiểm tra 10 phút một lần.
Hợp đồng Thông minh: là hợp đồng kỹ thuật số được nhúng vào đoạn code if-this-then-that (IFTTT), cho phép chúng tự thực thi mà không cần bên thứ ba.
4. Nguyên lý hoạt động của Blockchain
Blockchain được hoạt động dựa trên một số nguyên lý dưới đây:
Bitcoin
Bitcoin là đồng tiền điện tử được sử dụng để trao đổi hàng hóa, dịch vụ, giống như đồng tiền bình thường. Theo Marc Andreessen, Bitcoin được định nghĩa như sau: “Bitcoin thực sự là ứng dụng đầu tiên của công nghệ blockchain cho phép chúng ta có thể gửi một tài sản dạng điện tử số thông qua mạng internet tới một người dùng khác trên mạng Internet, bên cạnh đó giao dịch này được đảm bảo an toàn và bảo mật, mọi người đều biết rằng việc chuyển tiền này đã diễn ra và không ai có thể xen vào và can thiệp hay sửa đổi quá trình này”.
Nguyên lý mã hóa
Một ví tiền điện tử sẽ được tạo ra để thực hiện giao dịch trên Blockchain. Ví điện tử này sẽ được đảm bảo tính bảo mật và an toàn nhờ phương pháp mã hóa, sử dụng một cặp khóa bảo mật duy nhất, đó là khóa riêng tư (private key) và khóa công khai (public key).
Quy tắc của số cái
Blockchain giống như một cuốn sổ cái, trong đó mỗi nút của blockchain đểu đang lưu giữ một bản sao của sổ kế toán. Như vậy, các nút trong Blockchain đều nắm rõ số dư tài khoản của bạn. Nó theo dõi tất cả các giao dịch của bạn. Nếu như muốn biêt số dư trên ví điện tử, người sử dụng cần chứng minh tất cả các giao dịch đã diễn ra có liên quan đến ví điện tử của bạn.
5. Phân loại Blockchain
Blockchain gồm 3 loại như sau:
Public
- Quyền đọc và ghi dữ liệu: bất kỳ ai.
- Quá trình xác thực giao dịch: hàng vạn nút tham gia nên để tấn công, chi phí rất cao nên dường như là không thể.
- Ví dụ: Bitcoin
Private
- Người dùng có quyền đọc, không có quyền ghi.
- Bên thứ ba có quyền thay đổi dữ liệu.
- Quá trình xác nhận giao dịch: nhanh vì ít nút tham gia xác thực.
- Ví dụ: Ripple
Permissioned
- Một dạng của Private, bổ sung thêm một số tính năng kết hợp giữa Public và Private.
- Ví dụ: Các ngân hàng sử dụng Blockchain cho riêng mình.
6. Ứng dụng của Blockchain
Vì những đặc điểm vô cùng đặc biệt đó, Blockchain đã được ứng dụng vào nhiều lĩnh vực, ngành nghề trong đời sống.
Ứng dụng Blockchain trong thanh toán và tiền tệ
Một ví dụ điển hình về ứng dụng đó là Bitcoin. Ngoài ra, Blockchain có khả năng làm nên sự thông minh trong thanh toán nhờ loại bỏ bên trung gian thứ 3.
Úng dụng Blockchain trong ngân hàng
Nhờ có Blockchain, giao dịch sẽ được thực hiện ngay chỉ trong vòng 3-5 giây. Vì vậy, thời gian giao dịch được tiết kiệm rất nhiều. Đồng thời, quá trình giao dịch cũng được bảo mật hơn khi có sự kiểm tra của hai khóa bảo mật, đó là khóa công khai cho tất cả người dùng và khóa riêng dành cho các bên tham gia giao dịch.
Ứng dụng Blockchain trong chuỗi cung ứng
Blockchain có thể tìm ra nguồn gốc của sản phẩm, cách thức chúng được sản xuất, chống làm giả hàng hóa…Tất cả đều giúp cho quá trình sản xuất, cung ứng diễn ra hiệu quả hơn.
Ví dụ: De Beers chiếm hơn 30% nguồn cung ứng kim cương của thế giới. Công ty có kế hoạch sử dụng một sổ cái blockchain để phác họa kim cương, từ mỏ khai thác tới đơn hàng của khách để đảm bảo tính minh bạch.
Ứng dụng Blockchain trong y tế
Hồ sơ y tế sẽ được tạo lập một cách an toàn trên Blockchain và chỉ những người có quyền hạn mới có thể truy cập. Một số phương pháp có thể kể đến như sau: chia sẻ dữ liệu bệnh nhân ẩn danh, ghi lại lịch sử bảo dưỡng thiết bị y tế, xác minh được nguồn gốc của thuốc…
Ví dụ: MedicalChain, công ty trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe đầu tiên sử dụng công nghệ blockchain để việc lưu trữ và sử dụng hồ sơ y tế điện tử để cung cấp trải nghiệm y học từ xa diễn ra hiệu quả.
Ứng dụng Blockchain trong nông nghiệp
Ngày nay, vấn đề an toàn thực phẩm luôn được quan tâm. Vì vậy, việc sử dụng Blockchain để cung cấp được nguồn gốc, chất lượng sản phẩm sẽ là một lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp, giúp thu hút người tiêu dùng vì có sự tin cậy.
Ứng dụng Blockchain trong kế toán
Đây sẽ là một xu hướng mà các chuyên viên trong lĩnh vực Tài chính – Kế toán sẽ tìm hiểu và ứng dụng. Bằng việc sử dụng Blockchain, tất cả giao dịch hàng ngày sẽ được ghi lại và lưu vào Blockchain, sau đó sẽ không thể sửa chữa. Nó sẽ đảm bảo tính toàn vẹn và an toàn cho các hồ sơ tài chính.
Ứng dụng Blockchain trong hóa đơn điện tử
Sử dụng hóa đơn điện tử gần như sẽ là bắt buộc đối với các doanh nghiệp Việt Nam. Công nghệ Blockchain sẽ giúp gia tăng tính bảo mật, an toàn và minh bạch cho hóa đơn của doanh nghiệp. Công nghệ Blockchain trên hóa đơn điện tử giống như một cuốn sổ cái, ghi nhận và cập nhật toàn bộ trạng thái hóa đơn cho các bên tham gia đều theo dõi và kiểm tra được.
Một trong những phần mềm hóa đơn điện tử đã sử dụng tốt công nghệ Blockchain này, đó là phần mềm Meinvoice.vn. Nó sẽ là giải pháp tối ưu cho các doanh nghiệp Việt Nam trong vấn đề hóa đơn điện tử.
Công nghệ Blockchain còn được ứng dụng trong rất nhiều lĩnh vực khác như bất động sản, giáo dục, giải trí…vì những đặc điểm và giá trị mà nó mang lại. Chính công nghệ này đã mở ra những xu hướng mới trong các lĩnh vực, ngành nghề, và có lẽ nó sẽ còn tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong tương lai.
